بهترین سرزمین نزد خداوند مکه است که خانه کعبه در آن قرار دارد، و در موثق کالصحیح منقول است که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که محبوبترین جاهای زمین نزد حق سبحانه و تعالی مکه معظمه است هیچ خاکی نزد حق سبحانه و تعالی محبوبتر از خاک آن نیست و هیچ سنگی نزد حق سبحانه و تعالی محبوبتر از سنگ آن نیست و هیچ کوهی محبوبتر از کوه آن نیست به نزد من و هیچ آبی محبوبتر از آب آن نیست به نزد من( لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح فقیه / ج7 / 219)
از این رو یکی از با فضیلت ترین اعمال را می توان زیارت این خانه مکرّمه دانست. اما امکان زیارت این خانه برای همگان وجود ندارد و افراد نمی توانند هر سال در روز عید قربان لحظات خویش را صرف اعمال حج کنند. باید گفت اعمال این روز فقط به زیارت خانه خدا خلاصه نمی شود و اعمال دیگری را نیز شامل می شود.
پنج خصلت طلایی
ابان بن محمد از امام جواد (علیه السلام) نقل میکند که فرمود: در روز عید قربان چیزی با فضیلتتر از پنج چیز نیست: قربانی کردن، یا راه رفتن در جهت نیکی به پدر و مادر یا خویشاوندی که قطع رحم کرده تا به او چیزی ببخشد و آغاز سلام کند، یا مردی که از بهترین جای قربانیش به دیگران اطعام کند و بقیه آن را به همسایگان از یتیمان و بیچارگان و بردگان بدهد و از اسیران دلجویی کند.( الخصال / ترجمه جعفری /ج1 /433) در ادامه به روایاتی در باب قربانی کردن ، نیکی به والدین و صله رحم اشاره خواهیم کرد.
قربانی
یکی از اعمال این عید بزرگ قربانی کردن است و قربانی مختص حاجیان نبوده بلکه مسلمانان تمامی جهان بسته به استطاعت مالی خویش در این روز قربانی می کنند.
از حضرت امیر الم?منین صلوات اللَّه علیه که فرمودند که اگر مردمان بدانند که چه ثوابست در قربانی هر آینه قرض کنند به درستی که قطره اول خون قربانی که بیرون میآید جمیع گناهان صاحبش را میآمرزند
امام علی علیه السّلام فرموده: رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم روز عید قربان برای مردم خطبه میخواند و میفرمود: ای مردم! امروز، روز «ثجّ» و «عجّ» است، روز «ثجّ» است بدین خاطر که خون قربانیها را میریزید، هر کس نیّت خالصانه و صادقانه داشته باشد، اولین قطره خونی که روی زمین ریخته میشود، کفّاره گناه او خواهد بود، و روز «عجّ» یعنی روز دعاست، پس به درگاه خدا ناله بزنید و انابه داشته باشید، زیرا به خدایی که جان محمد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم به دست اوست، از این سرزمین کسی محروم و ناآمرزیده بر نمیگردد، مگر اینکه مرتکب «گناه کبیره» ای شدهباشد، که بر آن اصرار و ابرام داشته، و تصمیم نداشته باشد، وجود خویش را از چنگال آن گناه آزاد گرداند! (النوادر( للراوندی ) / ترجمه صادقی اردستانی/267 ) و منقول استاز حضرت موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیهما که حضرت سید المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله فرمودند که نفیس کنید قربانیهای خود را، یعنی شتر و گاو و گوسفند نفیس فربه بی عیب را بکشید به درستی که فردای قیامت بار بردار شما خواهند بود بر صراط که بر آن سوار خواهید شد و از صراط خواهید گذشت پس هر چند نفیستر است شما را زودتر از صراط خواهد گذرانیده و هر چند لاغرتر است در آن روز نیز لاغر خواهد بود و از صراط و برتر خواهد گذشت.
و کالصحیح منقول است از حضرت امام موسی کاظم صلوات اللَّه علیه که ام سلمه که بهترین زنان حضرت سید المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله بود بعد از خدیجه که حق سبحانه و تعالی از او خوشنود باد به خدمت حضرت سید المرسلین صلّی اللَّه علیه و آله آمد و گفت یا رسول اللَّه گاه هست که عید قربان حاضر میشود و بهای قربانی ندارم آیا قرض بکنم و قربانی کنم حضرت فرمودند که قرض کن که این قرض را حق سبحانه و تعالی ادا میکند چون از جهت رضای اوست چنانکه در حج نیز خواهد آمدو منقول است در قوی از حضرت امیر الم?منین صلوات اللَّه علیه که فرمودند که اگر مردمان بدانند که چه ثوابست در قربانی هر آینه قرض کنند به درستی که قطره اول خون قربانی که بیرون میآید جمیع گناهان صاحبش را میآمرزند ( لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح فقیه /ج7 /108)
از امام جواد (علیه السلام) نقل میکند که فرمود: در روز عید قربان چیزی با فضیلتتر از پنج چیز نیست: قربانی کردن، یا راه رفتن در جهت نیکی به پدر و مادر یا خویشاوندی که قطع رحم کرده تا به او چیزی ببخشد و آغاز سلام کند، یا مردی که از بهترین جای قربانیش به دیگران اطعام کند و بقیه آن را به همسایگان از یتیمان و بیچارگان و بردگان بدهد و از اسیران دلجویی کند
نیکی به پدر و مادر
مردی خدمت حضرت رسول صلی اللَّه علیه و آله آمد و گفت: مرا وصیت کن فرمود:به خداوند شرک نیاور اگر چه تو را به آتش بسوزانند و عذاب کنند باز هم دل خود را از ایمان خالی مکن و مطمئن باش. دیگر اینکه به پدر و مادرت نیکی کن و آنها را مورد محبت و احسان خود قرار بده و برای آنها وسائل راحتی فراهم کن چه زنده باشند و چه مرده اگر امر کنند که مال و ثروت خود را در فلان طریق مصرف کن باید اطاعت کنی. ( مشکاة الأنوار / ترجمه عطاردی/149 ) و امام صادق (علیه السلام) فرمودند افضل اعمال نماز در وقت است و نیکویی با والدین و جهاد در راه خدا. ( معراج السعادة)
صله رحم
برخی از اصحاب ما گوید: که به حضرت صادق عرض کردم: برادران و عموزادگانم خانهام را بر من تنگ کرده و از همه آن خانه مرا به یک اطاق آن پناهنده کردهاند، و من چنانچه در این باره اقدام کنم آنچه در دست آنها است می گیرم؟ گوید: آن حضرت فرمود: صبر کن زیرا خداوند برایت گشایشی فراهم کند، گوید: من منصرف شدم، و وبائی در سال صد و سی و یک بیامد و به خدا سوگند همگی آنها مردند و یک نفر از آنها باقی نماند، گوید: من بیرون آمدم (و به نزد آن حضرت رفتم) همین که بر او وارد شدم فرمود: حال اهل خانهات چطور است؟ عرض کردم: به خدا سوگند همه آنها مردند، و یک نفر از آنها زنده نماند، فرمود: این برای آن کاری بود که به تو کردند، و برای آن آزاری که به تو رساندند و قطع رحمی که کردند نابود شدند، آیا میخواستی که زنده باشند و بر تو تنگ بگیرند؟ عرض کردم: آری بخدا سوگند.( أصول الکافی / ترجمه مصطفوی /ج4 / 47)
و با همین اعمال ساده مثلا نگاه محبت آمیز به پدر و مادر و یا صله رحم به جا آوردن می توان از برکات و ثمرات این روز بزرگ استفاده کرد و بدان وسیله به خداوند متعال تقرب جست.
